Omgevingsrecht: de Handhavingsrapporten van 2017 zijn er!

De Vlaamse Hoge Handhavingsraad voor Ruimte en Milieu (de VHRM) heeft in loop van de voorbije maand augustus zowel voor leefmilieu als voor ruimtelijke ordening het handhavingsrapport voor het kalenderjaar 2017 uitgebracht. Hieronder volgen enkele feiten uit het Milieuhandhavingsrapport 2017 en het Handhavingsrapport Ruimtelijke Ordening 2017. Wie dit wenst, kan beide rapporten op de VHRM-website ( http://www.vhrm.be/ ) raadplegen.

Milieuhandhavingsrapport 2017

Allereerst is er het gewestelijk toezichtbeleid. Dit milieuhandhavingsrapport laat zien dat de gewestelijke toezichthouders in 2017 voornamelijk proactief handhaafden gelet op het feit dat niet minder dan 88% van de in totaal 37.089 uitgevoerde milieuhandhavingscontroles (ter plaatse of op stukken) werden uitgevoerd op eigen initiatief.

Ten tweede is er toezichtbeleid door de federale en de lokale politie. De federale politie heeft 568 proactieve controles uitgevoerd in het kader van afvaltransporten op het grondgebied van het Vlaamse Gewest, wat een stijging is ten opzichte van de 497 proactieve controles uitgevoerd in 2016. Algemeen kan worden gesteld dat de gemiddelde toezichthouder van de lokale politie in 2017 de helft van zijn werktijd bezig was met milieuhandhavingstaken. De aangestelde toezichthouders van de responderende politiezones hebben gemiddeld gezien meer controles uitgevoerd.

Ten derde is er het provinciaal handhavingsbeleid. Slechts twee van de vijf provincies hebben in 2017 samen dertien aangestelde provinciale toezichthouders. Binnen deze twee provincies werd in totaal 1,21 VTE besteed aan milieuhandhavingstaken in het kader van het Milieuhandhavingsdecreet. Daarnaast werden in totaal 80 milieuhandhavingscontroles uitgevoerd door de provinciale toezichthouders.

Tenslotte is er het gemeentelijk handhavingsbeleid.

In 2017 bedroeg de gemiddelde tijdsbesteding per gemeentelijke toezichthouder aan milieuhandhavingstaken 0,19 VTE. Hoe minder inwoners, hoe lager de gemiddelde tijdsbesteding per gemeentelijke toezichthouder en de tijdsinzet per gemeente. In totaal werden 115 bestuurlijke maatregelen werden opgelegd door de burgemeesters. Dit is een significante stijging ten opzichte van de 55 bestuurlijke maatregelen die door de burgemeesters werden opgelegd in 2016. De verklaring hiervoor ligt mogelijk – en minstens deels – bij de lagere responsgraad in 2016. Het gemiddeld aantal opgelegde veiligheidsmaatregelen per burgemeester bedroeg 5,7 in 2017 ten opzichte van 2,75 in 2016.

Met betrekking tot de controles en de overtredingen kan worden vastgesteld dat de laatste jaren steeds minder controles plaatsvinden waarbij een overtreding wordt vastgesteld. Dit zou kunnen wijzen op een verhoogde nalevingsgraad of op een gebrek aan een risicogerichte handhaving.

Handhavingsrapport Ruimtelijke Ordening 2017

In het kader het handhavingsbeleid zijn er drie entiteiten bevoegd voor opsporing en vaststelling, met name de Gewestelijke Inspectiedienst RO, de lokale politie en de steden en gemeenten.

Wat opvalt is het aantal VTE dat door anderen dan de inspecteurs en verbalisanten aan administratieve ondersteuning bij de handhavingstaken wordt verleend. Een logische verklaring is dat de handhavingstaak van de lokale politie vooral gericht is op vaststellingen ter plaatse terwijl het voorbereidende onderzoekswerk naar bestemmingsgebied, stedenbouwkundige voorschriften, vergunningentoestand, etc., bij de administratieve overheden zit.

Opmerkelijk is tevens de daling van 10,18% van het aantal gerapporteerde controles bij de gemeenten aangezien de responsgraad sterk gestegen is van 63% in 2016 naar 87% in 2017.

De parketten in het Vlaamse Gewest ontvingen in 2017 2.297 zaken met betrekking tot Ruimtelijke Ordening, waarvan 58% (1.329 zaken) afkomstig van de politie en 38% (881 zaken) afkomstig van de inspectiediensten. Het totaal aantal zaken is daarmee verder gedaald in 2017.