Verplichte verzekering voor annemers

Het betreft werken waarvoor de tussenkomst van een architect verplicht is en waarvoor een definitieve stedenbouwkundige vergunning werd afgeleverd na 1 juli 2018.

Laten we de context van deze verplichting even verduidelijken.

In bouwgeschillen komt het vaak voor dat meerdere fouten van verschillende tussenkomende partijen (architect, aannemer, studiebureau, ...) een oorzakelijk verband hebben met geleden schade. In sommige gevallen zijn deze fouten - en de gevolgen ervan - zodanig verweven dat het onmogelijk is om de oorsprong van de schade per betrokkene afzonderlijk te bepalen. In een dergelijk geval, eist de bouwheer over het algemeen voor de hoven en rechtbanken de in solidum-veroordeling van de tussenkomende partijen.

De Orde van architecten heeft zich beklaagd over deze in solidum-aansprakelijkheid aangezien deze voor de architecten ernstige gevolgen had. Immers, indien de in solidum-aansprakelijkheid werd weerhouden, richtte de bouwheer zich gewoonlijk tegen de architect om betaling te bekomen van zijn volledige schade aangezien de architect de enige verzekerde entiteit was. Zodoende werd de bouwheer veiliggesteld tegen een faillissement van de aannemer. De architect kon zich uiteraard richten tegen de aannemer om terugbetaling te vorderen, ten belope van diens aandeel in de foten, van een deel van het bedrag dat hij aan de bouwheer had moeten betalen, maar in bepaalde gevallen was dit onmogelijk...

In een arrest van 12 juli 2007 heeft het Grondwettelijk Hof, dat door de Orde van de architecten werd gevat, geoordeeld dat er een discriminatie bestaat tussen de architecten en de andere actoren in de bouwsector. Hoewel het Grondwettelijk Hof het bestaan van deze discriminatie erkende, oordeelde het dat deze discriminatie niet voortvloeide uit de wet van 1939 die aan de architecten oplegde om een verzekering af te sluiten, maar uit de afwezigheid van een vergelijkbare wet voor de overige actoren in de bouwsector.

Om aan dit probleem tegemoet te komen, bevatten de overeenkomsten met architecten regelmatig bepalingen tot uitsluiting van de in solidum-aansprakelijkheid. In een arrest van 5 september 2014, meende het Hof van Cassatie echter dat dergelijke bepalingen het principe van de tienjarige aansprakelijkheid - die van openbare orde is - schenden.

Bijna tien jaar na het arrest dat het Grondwettelijk Hof op 12 juli 2007 heeft uitgesproken, is de Belgische wetgever eindelijk tussengekomen om een einde te stellen aan deze lacune in de wetgeving. De wet van 31 mei 2017 "betreffende de verplichte verzekering van de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid van aannemers, architecten en andere dienstverleners in de bouwsector van werken in onroerende staat en tot wijziging van de wet van 20 februari 1939 op de bescherming van de titel en van het beroep van architect" voorziet dat de aannemers - en alle andere dienstverleners in de bouwsector - verplicht zullen zijn om hun tienjarige aansprakelijkheid te verzekeren vanaf 1 juli 2018. Deze wet voert dus een verplichte verzekering in van de tienjarige aansprakelijkheid in hoofde van alle in de bouwsector tussenkomende partijen, namelijk de architect, de aannemer en de andere dienstverleners in de bouwsector (deze laatsten worden in artikel 2, 3° van de wet gedefinieerd als "elke natuurlijke persoon of rechtspersoon, andere dan bouwpromotoren, die voor rekening van een derde en mitsechtstreekse of onrechtstreekse vergoeding zich ertoe verbindt, in volledige onafhankelijkheid maar zonder vertegenwoordigingsbevoegdheid, immateriële prestaties te verrichten die betrekking hebben op een bepaald onroerend werk op woningen die in België gelegen zijn").

Enkel de tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer wordt beoogd. De overige aansprakelijkheden (bijvoorbeeld deze voor lichte verborgen gebreken) van de aannemer worden niet beoogd. De wet voorziet eveneens enkele uitzonderingen, zoals deze met betrekking tot de zichtbare gebreken, zelfs als deze onder de tienjarige aansprakelijkheid vallen. Bij gebrek aan verzekering voorziet de wet een sanctioneringsmechanisme, met strafrechtelijke boeten gaande van 26 tot 10.000 €.

De actoren in de bouwsector hebben dus nog tijd tot 1 juli a.s. om een verplichte verzekering voor de tienjarige aansprakelijkheid af te sluiten.